İçinde bulunduğumuz günlere damgasını vuran önemli gelişmelerden biri de et fiyatlarındaki artış oldu. Et fiyatları ülkemizde ilk kez ani bir yükseliş göstermemekle beraber son dönemde yaşanan gelişmeler, yaklaşan bazı sıkıntıların habercisi niteliğindeydi! Geçen Kurban Bayramında bunun bazı emareleri gözlenmişti. Perakendeci olarak bu tip durumlara alışık olmamız, durumu serinkanlılıkla değerlendirmemize sebep oluyor. Konu ile ilgili toplantılarımızın birinin bitiminde Veteriner Hekim Dr. Sadettin Sönmez ile uzunca bir süre konu üzerinde konuştuk. Yazı konum da et olacağından, kendilerinin görüşlerini de yazıma taşımaya karar verdim. Ülkemiz hayvancılık sektöründe yapısal bir değişiklik yaşanıyor. Bu değişiklik, kırmızı ette fiyat yükselmesine neden oluyor. Ülkemizde küçükbaş ve büyükbaş hayvan varlığı ile bölgelerarası hayvan hareketlerinde önemli bir sorun bulunmazken, kırmızı et fiyatlarındaki yükselmeyi durdurmak amacıyla kırmızı et ithaline karar verildi. Böylece, et fiyatlarındaki artışı durdurma ve geriletme yolu izlendi. Sektördeki yapısal değişiklik ne? Et fiyatlarının yükselmesine nasıl etken oluyor?Ülkemiz büyükbaş hayvancılığı, bugüne kadar süt üretimi esas alınarak, süt ineği yetiştirilmesi şeklinde yapılıyor. Böylece büyükbaş hayvan popülasyonu varlığını koruyabiliyor. Süt fiyatlarından yetiştiricinin memnun olmaması, süt alım fiyatlarının beklentilerin ve girdilerinin altında olması bu hayvan popülasyonunu elde tutabilmeyi zorlar hale geldi. Yetiştirici, sütteki kaybını gidermek amacıyla besicilik yapmaya yöneldi. Bugüne kadar hayvancılıkla uğraşmayan kesimler de besicilik yapmak amacıyla kaynak ayırdılar. Gerek hayvancılıkla uğraşanların besiciliğe yönelmesi gerekse de besiciliğe kaynak ayıran sermaye sahipleri örgütlenme yoluna giderek, değişik çap ve yapıda hayvancılık ve besicilik birlikleri şeklinde örgütlenerek ortak hareket etme durumuna geldiler. Besiciliğe kaynak ayıran sermayedar, geçimini hayvancılıktan temin eden ve yetiştiriciden yapacağı besi programı için buzağı ve danaları toplayarak, besi programına tabi tuttu. Böylece klasik tipte besicilik yapanların elinde yeterli besi hayvanı kalmadı. Besiciliğe yeni başlayan sermayedar, besiye alınan hayvanların besi programı tamamlanmadan kesim için hayvan sevki yapmıyor. Bunun sonucu klasik besicilik yapanların yetiştirdiği kasaplık hayvanlar ile kamu kaynakları ile desteklenen besicilerin kesime arz ettikleri hayvan miktarı talepleri karşılayacak düzeyde olamadı. Kırmızı ette yaşanan fiyat yükselmesinin ana nedeni, temindeki yetersizlik! Halen sermayedar besicilerin elinde önemli miktarda besi hayvanı bulunuyor. Yaşanan soruna rağmen bu hayvanların kesime gitmemesi, ekonomik gücü olan ve fiyat beklentisi olan besicilerin direnci olarak değerlendiriliyor. Kırmızı etteki fiyat artışlarının ithalatla düşürülmeye gidilmesi, besicilik yapan klasik besiciler ile sermayedar besicilerin beklentilerine darbe vurdu! Süt fiyatlarının azlığı ile zarar eden süt inekçileri, damızlık özellikli hayvanlarını kestirmeye yöneliyor ve yine zarar eden besicileri ise hayvanlarını elden çıkardıktan sonra yeni besi programları uygulayıp uygulamamada ciddi bir karar aşamasına getiriyor. Bu besicilerin hayvancılığa olan yatırımlarının önünü kesmeye yönelik ciddi bir girişim olarak değerlendiriliyor.Çiftlikten sofraya etin seyir zincirinde yetiştiriciden çıkan etin fiyatı ile tüketiciye ulaşan etin fiyatı arasındaki fark önemsenmeli! Kırmızı et fiyatlarının artışına yönelik spekülatif manipülasyonlar etken oluyor! Beyaz ette ise zaman zaman yaşanan fiyat artışlarını önlemek için kırmızı ette uygulanan ithal seçeneğinin, beyaz ette uygulanmadığı biliniyor. Kanımca nedeni, beyaz et sektörünün entegrasyonunu tamamlamış ve örgütlü yapısından kaynaklanıyor. Ancak süt ve besi hayvancılığı yapanlar, bu tür müdahalelere karşı görüş bildirecek sektörel entegrasyonu ve örgütlenmeyi henüz tamamlamış değil. Kamunun hayvancılığa yaptığı direkt ya da dolaylı desteklemelerin bölgesel özellikte kalması, ülkemizin ihtiyacı olan eti üretme gücünde olmaması, buna benzer sorunların yaşanacağının açık göstergesi. Sonuç itibarıyla, büyükbaş hayvancılık sektöründeki sütü para etmeyen, besicilikte zarar eden ve ithalatla önü kesilen yetiştirici, damızlık hayvanlarını kestirme yoluna gidecek ve buna paralel kırmızı et fiyatlarında gerileme sağlansa bile, yakın bir gelecekte damızlık hayvan ithalatı gündeme gelecek. Ülkemizde uygulanan, dağınık aile tipi hayvancılık yapılması, istihdam yaratma gibi herkesçe bilinen nedenlere dayalı klasik durumun ekonomik hayvancılık işletmelerine dönüşümü sağlayacak yapısal değişim desteklenmeli ve sağlanmalı. Bu arada açılan et ihalesinin iptal edilmesi de yaşanan yeni bir gelişme. Fiyatlar arttı, düştü ve düşecek denirken, ihalenin iptali de belirsizliği artırır nitelikte.Yaşanan başka bir gelişme de, Türkiye Perakendeciler Federasyonunun et fiyatları ile ilgili olarak yaptığı kamuoyu açıklaması. Federasyonun hem organize olmanın hem de tüketicileri bilgilendirmenin güzel bir örneğini vermiş olması, sektörümüz için olumlu bir gelişme.Ette yaşanan talep ve fiyatlar sanırım gündemdeki yerini koruyacak. İyi ve verimli satışlar dilerim