Bize kısaca İSKİD’den bahsedebilir misiniz?

Klima ve soğutma sektörünün önde gelen firmaları ve kişilerinin katkılarıyla 1992 yılında kurulan ve 100'ün üzerinde üyeye sahip İklimlendirme Soğutma Klima İmalatçıları Derneği (İSKİD), Türkiye iklimlendirme pazarının %90’ını temsil ediyor. İSKİD, kurulduğu günden bu yana iklimlendirme sektöründeki firmaları bir araya getirip sektörün ortak sorunlarına ve ihtiyaçlarına birlik içerisinde çözüm üretmeye çalışan bir misyon ile faaliyetlerini yürütüyor. Üyelerimiz arasında işbirliğini sağlıyor ve klima tüketicileri ile firmalarının haklarını ulusal ve uluslararası düzeyde koruyoruz. Türkiye’nin ısıtma, soğutma klima ihtiyaçlarının karşılanması sırasında çevreye duyarlı ve ülke ekonomisine katkı sağlayacak faaliyetlerde bulunuyoruz.

Evlerde klima kullanımı Korona’nın yayılmasına yardımcı olur mu? Evimize Korona girer mi bu yüzden?

Evlerde kullanılan ev tipi klimaların evin kişisel kullanım alanı olmasından dolayı virüsün yayılımına etkisi bulunmuyor. Ancak kamusal alanlarda kullanılan klima cihazlarının mümkünse %100 taze hava ile çalıştırılması, mümkün olmayan durumlarda virüsü yakalayarak havadaki konsantrasyonunu seyreltecek filtreleme sistemleri ile donatılarak kullanılması tavsiye ediliyor. Eğer bu tedbirleri almak mümkün değilse pandemi döneminde kapalı tutulması gerekiyor. En son Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) virüsün hava yoluyla bulaş riskini artırdığı açıklaması, bu konuda T.C. Sağlık Bakanlığı’nın ilk günden bu yana konu ile ilgili almış olduğu tedbirlerin doğruluğunu teyit ediyor.

Evlerdeki klimaların bakımları nasıl yapılmalı?

Klima bakımında yalnızca yetkilendirilmiş servislerin tercih edilmesi büyük önem taşıyor. Mekanların iç hava kalitesini dolayısı ile yaşam kalitesini artırmak için klimaların bakım ve onarımının düzenli aralıklarla yapılması gerekiyor. Klima alırken iklimlendirme hizmeti veren yetkili klima satış noktalarının tercih edilmesi ve alınacak klimalarda üretim ve kalite belgelerinin olmasına dikkat edilmesi bu noktada öne çıkıyor. Mekanik bir ürün olan klimanın içinde hareket eden ekipmanlar ile soğutucu gazlar bulunuyor. Bu aksamların yetkili servislerce doğru şekilde bakım ve onarımının yapılması ve sertifikalı parçalarla değiştirilmesi gerekiyor. Yine yetkili servisler, odanın hacmi, cephesi, kaçıncı katta olduğu ve izolasyonu gibi kriterler sayesinde tüketiciye klima tavsiyesinde bulunabiliyor. Bu öneriler ışığında alınan klimalar; odanın soğutma ihtiyacına uygun alınacağından, yüksek enerji tasarrufu da sağlıyor. Tüketiciler T.C. Ticaret Bakanlığı’nın “Servis Bilgi Sistemi Projesi (SERBİS)” kapsamında hazırladığı www.servis.gov.tr adresinden, servisler hakkında sorgulama yaparak, servislerin yetkili servis olup olmadığını öğrenebiliyor.

Okullar, ofisler, oteller, AVM ve toplu taşımalarda klima kullanımı nasıl olmalı ve nelere dikkat etmeliyiz?

Okullar ve kreşler

Okullar ve kreşlerde bulunan tüm hava perdeleri kapalı konumda olmalıdır. Bir kişiden fazla kişiye hitap eden ya da ziyaretçi veya öğrenci kabul edilen odalardaki tüm re-sirküle hava ile çalışan cihazlar (split klima, fan coil, VRV-VRF vb.) kapalı konumda tutulmalıdır. Bina girişlerine hijyenik paspaslar yerleştirilmeli, paspaslara ayakkabıların tabanları tamamen ıslanana kadar basılmalıdır. Haftalık bayrak merasimleri ve törenler sembolik olarak ve sosyal mesafe korunarak sembolik sayıda öğrenci ile yapılmalıdır. Okulun merdivenleri mümkün ise sadece çıkış ve sadece iniş merdivenleri olarak düzenlenerek temas azaltılmalı ve tırabzanlara zorunlu olmadıkça dokunulmamalıdır. Her gün en az bir kere hijyen ve sosyal mesafe koruma eğitimi verilmelidir. Teneffüs saatleri kademeli olmalıdır. Öğrenci ve personelin servisler ile okul girişlerinde ateşi ölçülmeli, raporlanmalı ve el dezenfektanı kullanılarak okula giriş yapılmalıdır. Ders saati azaltılarak ve/veya tam gün eğitim-öğretim yapan okullarda ikili eğitim-öğretim yapılarak sınıf düzeni pandemi senaryolarına uygun olarak düzenlenmelidir.

AVM’ler

Son dönemde oldukça konuşulan AVM’ler konusuna da değinen Atasoy, sirkülasyonun yoğun olduğu alışveriş merkezlerinde alınması gereken önlemleri sıraladı. Atasoy, “Klima santrali egzoz atış panjuru ile taze hava emiş panjuru arasında en az 10 metre mesafe olmalı, dönüş havasının taze havaya karışmaması için tüm tedbirler alınmalı ve AVM'lerde bulunan tüm hava perdeleri kapalı konumda tutulmalı. Klima santralini %100 taze hava ile çalıştırmaya özen göstermeliyiz. İç ortam nem seviyesinin %40 ile %60 aralığında tutulması da son derece önemli. Sistemlerin sabah AVM'ler açılmadan 2-3 saat önce çalıştırılması, iklim şartlarının uygun olduğu yer ve zamanlarda termal yükü azaltmak için doğal soğutma yapılması gerekiyor. İç hava sirkülasyonu ile çalışan Fancoil, VRF, Isı Pompası gibi cihazların bu dönemde kullanılması gerekiyorsa mutlaka emiş havası HEPA Filtre sistemlerinden geçirilerek filtre edilmeli yada taze hava bu cihazlar üzerinden geçirilerek bu cihazların ortam havasını kullanarak hava sirkülasyonu ile virüsün ortama yayılması engellenmelidir. Bu tedbirlerin alınmadığı durumlarda iç üniteler pandemi döneminde mecbur kalınmadıkça kullanılmamalıdır. Pandemi sürecinde uzun süre kapalı olan sistemlerde olası bakteri ve mantar risklerini de göz ardı etmememiz şart. Su depoları, soğutma kuleleri, gibi alanlarda uygun önlemler alınmalı.” dedi.

Ofisler

Ofise dönüşlerin hızlandığı bu dönemde tüm tedbirlere uyulması gerektiğinin atını çizen Atasoy, “Ofis alanlarında aynı anda çalışan sayısının en fazla 10 m² de 1 kişi ile sınırlandırılması ve çalışanların dönüşümlü olarak ofise gelmeleri gerekiyor. Çalışanların mesai başlangıç-bitiş saatleri ile yemek saatlerinin farklı zamanlara planlanması ve ofislere ziyaretçi kabul edilmemesi, alınabilecek diğer önlemler arasında yer alıyor. Ofislerde bulunan taze hava santrallerinin ve karışım havalı klima santrallerinin % 100 taze hava ile çalıştırılmasına, %100 taze havalı klima santralinde debi artırımı ihtiyacı söz konusu ise fan debisini artırmaya özen göstermek gerekiyor. Klima santrali egzoz atış panjuru ile taze hava emiş panjuru arasında en az 10 metre mesafe olması ve taze hava emiş ağzı riskli ise taze hava girişinde HEPA filtre ve/veya UV-C kullanılması, dikkat edilmesi gereken bir diğer nokta. İç ortam havasını kullanarak ısıtma ve soğutma yapan Fancoil, Split Klima, VRF, Isı Pompası gibi cihazların bu dönemde kullanılması gerekiyorsa mutlaka emiş havası HEPA Filtre sistemlerinden geçirilerek filtre edilmeli ya da taze hava bu cihazlar üzerinden geçirilerek bu cihazların ortam havasını kullanarak hava sirkülasyonu ile virüsün ortama yayılması engellenmelidir. Bu tedbirlerin alınmadığı durumlarda iç üniteler pandemi döneminde mecbur kalınmadıkça kullanılmamalıdır. Yemekhanelerde tüm hijyen kuralları gözetilerek ve yemeğe çıkış saatleri planlanarak hizmet verilmeli, menüler salgın döneminde bağışıklık sistemini güçlendirecek şekilde düzenlenmeli. Aynı zamanda yemekhane ve kafeteryalardaki masa ve sandalye aralarının 2 metre olacak şekilde düzenlenmesi de çok önemli.” dedi.

Toplu taşıma

Toplu taşımada, taze havanın doğal yollarla araç içine alınması sağlanmalıdır. Araç iç hava sirkülasyonu yapılmamalı, bu amaçla, araç iç hava sirkülasyon düğmesi mutlaka kapalı olmalı veya iptal edilmelidir. Araç içi sıcaklığı şehir içi otobüslerde 26-28ºC, şehirlerarası otobüslerde 24-26ºC olarak ayarlanmalıdır. Tüm otobüs sürücülerinin çalışma ve dinlenme süreleri yeni şartlara göre düzenlenmeli, şehirlerarası otobüs sürücülerinin daha sık molalarla hem dinlenmeleri hem de otobüsün kapıları açılarak temiz havayla havalanması sağlanmalıdır. Araç içi havalandırma ve iklimlendirme sisteminin fabrika çıkış ayarlarında olması sağlanmalıdır. Şehirlerarası ve turizm araçlarında her 45 günde bir, şehir içi toplu taşıma araçlarında her 30 günde bir filtre değişimi yapılmalıdır. Şehir içi toplu taşıma araçlarında en az 1 metre fiziksel mesafenin sağlanması ve ayakta yolcu için 1 kişi/m² kabulüyle belirtilen formüllerle hesaplama yapılmalıdır.

Oteller

Otellerde taze hava santralleri %100 taze hava ile çalıştırılmaya devam edilmeli, %100 taze havalı klima santralinde debi artırımı ihtiyacı söz konusu ise fan debisi arttırılmalıdır. Otellerde bulunan Fan-coil, VRV–VRF, ısı pompası, split klima iç üniteleri vb. gibi iç hava sirkülasyonu yapan cihazlar kullanılmamalı ya da tedbirler alınarak çalıştırılmalıdır. HEPA Filtre kullanılarak, hava sirkülasyon yönleri kontrol edilerek, bulaş riski minimum seviyede tutulacak şekilde bu cihazlar kullanılabilir. İç ortam nem seviyesi %40 ile %60 aralığında tutulmalıdır. Otel Odalarında bireysel kullanım olduğu için fan coil-VRV-VRF /Isı pompası vb. iç ünite cihazları dezenfeksiyon işlemi yapılarak çalıştırılabilir. Mutfak klima santrali ayrı olarak planlanmış olmalıdır. %100 taze havalı olarak çalışacak bu klima santrali sürekli çalıştırılmalıdır. Asansörlerde taşınan insan sayıları azaltılmalıdır. 1 m²’ye 1 kişi olmak üzere kullanılmalıdır.

İç hava kalitesi nedir? Önemi nedir? “Hasta Bina Sendromu” nun çözümü nedir? 

Havada bulunan kirleticilerin düzeyleri ile ilgili bir kavram olan iç hava kalitesi, zamanımızın büyük bölümünü kapalı mekanlarda geçirdiğimiz bugünlerde üzerinde durulması gereken konuların başında geliyor. İç hava kalitesi, insan sağlığına doğrudan ya da dolaylı olarak etki ediyor. İç hava kalitesinin kötü olması soğuk algınlığı, nezle, alerji, yorgunluğa da neden olabiliyor. İç hava kalitesi, daha iyi nefes alma, nem kontrolü, daha az alerjen, düşük enerji tüketimi ve daha iyi bir uyku gibi avantajlar sağlıyor.

Belirtilerine tam bir teşhis koymanın mümkün olmadığı “Hasta Bina Sendromu”nda bina sakinleri; baş ağrısı, göz, burun veya boğaz rahatsızlıkları, öksürük, kuru veya kaşıntılı bir cilt, baş dönmesi, mide bulantısı, konsantrasyon bozuklukları ve kokuya karşı aşırı duyarlılık konularında şikayetçi olabiliyor. Hasta bina sendromunun sebebi genellikle binalardaki klima sistemleri veya havadaki yetersiz hijyen oranıdır. Yarattığı belirti aralığı oldukça geniştir. Örneğin; gözler, burun ve boğazda kızarıklık, mukoza zarında ve deride kuruluk hissi, zihinsel yorgunluk, sıkça solunum enfeksiyonu geçirme, öksürme, ses kısıklığı, nefes kesilmesi, kaşınma ve belirsiz aşırı duyarlılık.

İSKİD olarak, İç Hava Kalitesi Projemiz kapsamında kamuoyunu bilinçlendirici adımlar atıyoruz. İç hava kalitesinin toplumun farklı seviyelerinde anlaşılması ve bu konuda farkındalığın artırılması için çalışmalar yapıyoruz. İSKİD olarak, sağlık ve verimlilik için gerekli olan iç hava kalitesi konusunda farkındalık yaratma amacıyla güncel bilgilerin yer aldığı bir internet sitesini hayata geçirdik. “havandegissin.org” sitesi, günümüzde iklimlendirme ve havalandırma sektörünün üzerinde çalıştığı önemli konulardan olan “İç Hava Kalitesi” ile ilgili toplumda bilinç oluşturacak ve farkındalık yaratacak içerikler sunuyor.

Pandemi ile birlikte iklimlendirme sektöründe bir değişiklik söz konusu oldu mu?

İstatistik sonuçlarına göre, en büyük pazar olan ev tipi klima ve değişken debili klima sistemleri (VRF / VRV / VRS) pazar büyüklüğü, önceki yıla göre %30 oranında düşüş gösterdi. Bu veriler sektörü oluşturan ana firmaların dağıtım kanallarına yaptıkları toptan satış dataları çerçevesinde belirleniyor. Perakende pazarda ise düşüş bu kadar büyük oranda değil. 2018 yılında yaşanan kur dalgalanması ile perakende pazarı tam da sıcak sezon içindeyken, ciddi şekilde etkilendi. Bu nedenle dağıtım kanalı stoklarında bulunan ürünlerin önemli bir bölümü 2019 yılına sarktı ve bu ürünlerin etkisi ile 2019 yılı toptan satışları, önceki yıla oranla düşük kaldı. Alışveriş merkezleri ve büyük marketlerde yaygın olarak kullanılan çatı tipi paket klimalarda ise önceki yıla göre üretimde %20’lik artış, ithalatta ise %71’lik daralma görüldü.  Bu grupta pazarın Türk Malı ürünlere kaydığı gözlendi. Çatı tipi paket klima ürün grubunda sevindirici bir gelişme olarak ihracatın artmaya başladığı belirlendi.