Dördüncü sanayi devrimi ve digital ustalık
Bilindiği üzere; ilk sanayi devrimi 1760’tan 1840’lara kadar sürmüştür. Demiryollarının inşası ve buharlı makinanın devreye girmesi bu dönemin temel belirleyicisi olarak kabul edilir. İkinci sanayi devriminin, elektriğin ve montaj hattının desteğine dayalı seri üretim ile 1850’lerde başladığı ve 1950’li yılların sonuna kadar devam ettiği belirtilir. Üçüncü sanayi devrimi, 1960’larda başladı. Yarı iletkenlerin, ana bilgisayarların (1960’lar), kişisel bilgisayarların (1970-1980’ler) ve internetin (1990’lar) katalizörlüğünde geliştiği için genellikle bilgisayar devrimi ya da dijital devrim olarak adlandırıldı. Dördüncü sanayi devriminin (Endüstri 4.0) ise bu yüzyılla birlikte başladığı ve dijital devrim üzerinde yükseldiği belirtilmektedir. Dijital teknolojilerin esasını oluşturan donanım, yazılım ve ağlar yeni olmamakla beraber, günümüzde daha gelişmiş ve bütünleşik hale gelmektedirler. Dördüncü Sanayi Devrimi (Endüstri 4.0) ilk olarak Hannover fuarında gündeme getirilmiş ve akıllı fabrikalara gönderme yapmaktadır. Daha sonra 2015 yılında Dünya Ekonomik Forumu’nda gündeme getirilmiştir. Almanya ve ABD’nin dördüncü sanayi devriminin önderliğini yaptıkları ifade edilmektedir.
Dördüncü sanayi devriminin temel belirleyicileri olarak; büyük veri ve analitik, nesnelerin interneti, sürücüsüz otomobiller, dronlar, robotlar, yapay zeka ve karar alma, 3D yazıcılar ve imalat ile nöroteknolojiler öne çıkmaktadır. Bu belirleyicileri burada ayrı ayrı ele almak mümkün değildir. Her biri ayrı ayrı ele alınarak incelenebilir.
Dördüncü sanayi devriminin itici güçlerinin geniş yelpazesi; fiziksel, dijital ve biyolojik olarak üç küme halinde gösterilebilir.
Dördüncü sanayi devrimi, bireyleri, iş dünyasını, hükümetleri ve toplumu derinden etkileyecektir. Üçüncü sanayi devriminden en büyük farkının ise; hız, genişlik ve derinlik ile sistem etkisi olduğu belirtilmektedir. Gerek iş dünyasının gerekse de hükümetlerin iş yapma biçimleri değişecektir. Bu bağlamda sözü edilenler rollerini buna göre yerine getirmelidirler.
Bugün herkes tarafından bilinen Alibaba, Uber, ve Airbnb’nın daha birkaç yıl öncesinden adını bile duyan yoktu. Ama bugün önemli ölçüde hayatımızın içindedirler. Diğer taraftan Alibaba stok tutmamakta, Airbnb’in hiç konutu yok. Uber’in de taksisi yok. Bununla birlikte, son günlerde Uber’in İstanbul’da kopardığı fırtınayı hepimiz bilmekteyiz.
İktisatçılar, önümüzdeki süreçte sermayenin gelişmiş ülkelere yöneleceğini iddia etmektedirler. Kanımca haksız da sayılmazlar. Bugün Çin’de üretim yapan gelişmiş ülke firmaları; Çin’de işçilik maliyetlerinin giderek yükselmesi ama daha da önemlisi eğer üretim akıllı robotlarla olacaksa ve mavi yakalılara ihtiyaç olmayacaksa ve beyaz yakalılara da daha az ihtiyaç olacaksa neden Çin’de üretim yapsınlar? Böyle olunca da ileride çok önemli istihdam sorunları ortaya çıkabilecektir. Bu sorunların, her alanda sağlanacak verimlilik nedeniyle ortaya çıkacak kaynakların yeniden yatırıma dönüştürülmesi suretiyle üstesinden gelinebileceği iddia edilmektedir.
Dördüncü sanayi devriminin temel bileşenlerinden olan büyük veri ve analitik perakendecilere çok büyük fırsatlar sunabilmektedir. Perakendeciler ellerindeki büyük verileri analiz ederek tüketicilerini çok daha iyi tanıyarak onlara yeni önerilerde bulunabileceklerdir. Esasen perakendecilerimiz bunu bugün de belirli seviyede yapmaktadırlar. Ancak, bu büyük veri deryasında yapılabilecekler çok daha fazladır.
Tüketicilerin beklentilerine uygun hatta beklentilerinin de ötesine geçerek hizmet sunmak isteyen perakendeciler hem dijital yeterliliklerini hem de liderlik yeterliliklerini geliştirmek durumundadırlar. Bu iki yeterliliğe sahip olanlar ise dijital ustası olarak tanımlanıyorlar.
Dijital ustalık, web siteleri ve mobil uygulamalar başta olmak üzere diğer araçlardan da yararlanmak suretiyle eşsiz müşteri deneyimi yaşatılmasını ve bağlı müşteriler edinilmesini sağlayacaktır.
*Dördüncü Sanayi Devrimi, Klaus Schwab, Çev. Zülfü Dicleli, Optimist Yayınları, Ekim 2017.
*Dönüşüm İçin Teknolojiyi kullanmak, G. Westerman, D. Bonnet, A. McAfee, Çev. Ümit Şensoy, Optimist Yayınları &Türk Hava Yolları Yayınları, 2015, İstanbul.
